Historia Brittonum II: the origins of the Britons

Mommsen’s chapters

The six ages of the world

§1: creation to David
§2: David to the Babylonian exile
§3: the Babylonian exile to the Passion
§4: since the Passion
§5: the first three ages
§6: the last three ages

Origins of the Britons

§7: description of Britain
§8: the three offshore islands
§9: the rivers of Britain
§10: the first inhabitants of Britain
§11: Aeneas and the Latin kings
§12: the Picts

Origins of the Irish

§13: Partholomus, the Spanish soldier
§14: the League of Eight
§15: the Scythians and Dal Riada

A computation

§16: the present year

Another origin tale

§17: the European descendants of Adam
§18: the peoples of Europe

Roman Britain

§19: Julius Caesar
§20: Caesar conquers Britain
§21: Claudius
§22: King Lucius is baptised
§23: Severus builds the Wall
§24: the usurper Caritius
§25: Constantius II
§26: Maximus
§27: Maximianus, Severus II and Constantius I
§28: Roman rule
§29: Maximianus, continued
§30: the Roman defeats by the Britons

The Saxons part 1

§31: Hengist and Horsa arrive

Saint Germanus part 1

§32: the arrival of Saint Germanus
§33: his first miracle
§34: Benlli’s citadel destroyed
§35: the origin of Powys

The Saxons part 2

§36: the Britons cannot feed the Saxons
§37: Guorthigirn marries Hengist’ daughter
§38: Hengist invites more Saxons

Saint Germanus part 2

§39: Guorthigirn cursed
§40: Gourthigirn consults his wizards
§41: the boy without a father
§42: the red and white serpents

The Saxons part 3

§43: the war against Hengist
§44: Guorthemir’s death
§45: the Saxons return
§46: the Night of the Long Knives

Saint Germanus part 3

§47: St Germanus destroys Guorthigirn
§48: another story of Guorthigirn’s death

Genealogy of Builth

§49: the descent of the kings of Builth from Guorthigirn
§50: Saint Germanus goes home

A Life of St Patrick

§50: escape from captivity
§51: the mission to Ireland
§52: the baptism of the Irish
§53: a calculation
§54: St Patrick’s many deeds
§55: comparing Patrick with Moses

Arthuriana

§56: Arthur’s twelve battles

Saxon genealogies

§57: the Bernician kings
§58: the Kentish kings
§59: the East Anglian kings
§60: the Mercian kings
§61: the Deiran and Northumbrian kings
§62: the Men of the North
§63: early Northumbrian history
§64: Oswald and Oswiu
§65: Oswiu and Ecgfrith

A computation

§66: the date of Guorthigirn

28 cities of Britain

§66a: a list of cities

Wonders of Britain

§67: Loch Lomond, the Trent Bore and Bath
§68: salt springs and the Severn Bore
§69: Aber Llyn Llifan
§70: Ffynnon Gwr Helig, a tree at the mouth of the Wye and a blow-hole in Gwent
§71: the altar of Llwynarth
§72: a spring in Gwent
§73: Carn Cafall and Gamber Head
§74: a burial mound in Ceredigion

Wonders of Anglesey

§75: four wonders
§76: the pond of Llwchlein

brittannia insula a quodam bruto consule romano dicta. haec consurgit ab africa boreali ad occidentem uersus: dccc in longitudine milium, cc in latitudine spatium habet. in ea sunt uiginti octo ciuitates et innumerabilia promontoria cum innumeris castellis ex lapidibus et latere fabricatis et in ea habitant quattuor gentes: scotti, picti, saxones atque brittones. tres magnas insulas habet, quarum una uergit contra armoriacas et uocatur insula gueith: secunda sita est in umbilico maris inter hiberniam et brittanniam et uocatur nomen eius eubonia, id est manau: tertia sita est in extremo limite orbis brittanniae ultra pictos et uocatur orc. sic in prouerbio antiquo dicitur, quando de iudicibus uel regibus sermo fit: ‘iudicauit brittanniam cum tribus insulis’. sunt in ea multa flumina, quae confluunt ad omnes partes, id est ad orientem, ad occidentem, ad meridiem, ad septentrionem, sed tamen duo flumina praeclariora ceteris fluminibus tamensis ac sabrinae quasi duo brachia britanniae, per quae olim rates uehebantur ad deportandas diuitias pro causa negotiationis. brittones olim impleuerunt eam a mari usque ad mare iudicauerunt.

si quis scire uoluerit, quo tempore post diluuium habitata est haec insula, hoc experimentum bifarie inueni. in annalibus autem romanorum sic scriptum est. aeneas post troianum bellum cum ascanio filio suo uenit ad italiam et superato turno accepit lauiniam filiam latini filii fauni, filii pici, filii saturni in coniugium et post mortem latini regnum obtinuit romanorum. aeneas autem albam condidit et postea uxorem duxit et peperit ei filium nomine siluium. siluius autem duxit uxorem et grauida fuit et nuntiatum est aeneae, quod nurus sua grauida esset et misit ad ascanium filium suum, ut mitteret magum suum ad considerandam uxorem, ut exploraret quid haberet in utero, si masculum uel feminam. et uenit magus et considerauit uxorem et reuersus est. dixit ascanio aeneae filio, quod masculum haberet in utero mulier et filius mortis erit, quia occidet patrem suum et matrem suam et erit exosus omnibus hominibus. sic propter hanc uaticinationem magus occisus est ab ascanio et euenit: in natiuitate illius mulier mortua est et nutritus est filius uocatumque est nomen eius bruto. post multum enim interuallum iuxta uaticinationem magi, dum ipse luderet cum aliis, ictu sagittae occidit patrem suum non de industria, sed casu. et expulsus est ab italia et arminilis fuit et uenit ad insulas maris tyrreni et expulsus est a graecis causa occisionis turni, quam aeneas occiderat, et peruenit usque ad gallos et ibi condidit ciuitatem turonorum, quae uocatur turnis. et postea ad istam peruenit insulam, quae a nomine suo accepit nomen, id est brittanniam et impleuit eam cum suo genere et habitauit ibi. ab illo autem die habitata est brittannia usque in hodiernum diem. aeneas autem regnauit tribus annis apud latinos. ascanius regnauit annis xxxuii. post quem siluius aeneae filius regnauit annis xii, postumus annis triginta nouem, a quo albanorum reges siluii appellati sunt, cuius frater erat britto.

quando regnabat britto in brittannia, heli sacerdos iudicabat in israhel et tunc arca testamenti ab alienigenis possidebatur. postumus frater eius apud latinos regnabat. post interuallum multorum annorum non minus dccc picti uenerunt et occupauerunt insulas, quae uocantur orcades, et postea ex insulis uastauerunt regiones multas et occupauerunt eas in sinistrali plaga brittanniae, et maneant ibi tertiam partem brittanniae tenentes usque in hodiernum diem.