Historia Brittonum X: Saint Germanus II

Mommsen’s chapters

The six ages of the world

§1: creation to David
§2: David to the Babylonian exile
§3: the Babylonian exile to the Passion
§4: since the Passion
§5: the first three ages
§6: the last three ages

Origins of the Britons

§7: description of Britain
§8: the three offshore islands
§9: the rivers of Britain
§10: the first inhabitants of Britain
§11: Aeneas and the Latin kings
§12: the Picts

Origins of the Irish

§13: Partholomus, the Spanish soldier
§14: the League of Eight
§15: the Scythians and Dal Riada

A computation

§16: the present year

Another origin tale

§17: the European descendants of Adam
§18: the peoples of Europe

Roman Britain

§19: Julius Caesar
§20: Caesar conquers Britain
§21: Claudius
§22: King Lucius is baptised
§23: Severus builds the Wall
§24: the usurper Caritius
§25: Constantius II
§26: Maximus
§27: Maximianus, Severus II and Constantius I
§28: Roman rule
§29: Maximianus, continued
§30: the Roman defeats by the Britons

The Saxons part 1

§31: Hengist and Horsa arrive

Saint Germanus part 1

§32: the arrival of Saint Germanus
§33: his first miracle
§34: Benlli’s citadel destroyed
§35: the origin of Powys

The Saxons part 2

§36: the Britons cannot feed the Saxons
§37: Guorthigirn marries Hengist’ daughter
§38: Hengist invites more Saxons

Saint Germanus part 2

§39: Guorthigirn cursed
§40: Gourthigirn consults his wizards
§41: the boy without a father
§42: the red and white serpents

The Saxons part 3

§43: the war against Hengist
§44: Guorthemir’s death
§45: the Saxons return
§46: the Night of the Long Knives

Saint Germanus part 3

§47: St Germanus destroys Guorthigirn
§48: another story of Guorthigirn’s death

Genealogy of Builth

§49: the descent of the kings of Builth from Guorthigirn
§50: Saint Germanus goes home

A Life of St Patrick

§50: escape from captivity
§51: the mission to Ireland
§52: the baptism of the Irish
§53: a calculation
§54: St Patrick’s many deeds
§55: comparing Patrick with Moses

Arthuriana

§56: Arthur’s twelve battles

Saxon genealogies

§57: the Bernician kings
§58: the Kentish kings
§59: the East Anglian kings
§60: the Mercian kings
§61: the Deiran and Northumbrian kings
§62: the Men of the North
§63: early Northumbrian history
§64: Oswald and Oswiu
§65: Oswiu and Ecgfrith

A computation

§66: the date of Guorthigirn

28 cities of Britain

§66a: a list of cities

Wonders of Britain

§67: Loch Lomond, the Trent Bore and Bath
§68: salt springs and the Severn Bore
§69: Aber Llyn Llifan
§70: Ffynnon Gwr Helig, a tree at the mouth of the Wye and a blow-hole in Gwent
§71: the altar of Llwynarth
§72: a spring in Gwent
§73: Carn Cafall and Gamber Head
§74: a burial mound in Ceredigion

Wonders of Anglesey

§75: four wonders
§76: the pond of Llwchlein

nam super omnia mala adiciens guorthigirnus accepit filiam sui uxorem sibi, et peperit ei filium. et hoc cum compertum esset a sancto germano, eum corripere uenit cum omni clero brittonum. et dum conuenta esset magna synodus clericorum ac laicorum in uno concilio, ipse rex praemonuit filiam suam, ut exiret ad conuentum et ut daret filium suum in sinum germani et ut diceret, quod ipse erat pater filii, et mulier fecit sicut erat edocta.

germanus atuem eum benigne accepit et dicere coepit: pater tibi ero nec te permittam, nisi mihi nouacula cum forcipe pectineque detur et ad patrem tuum carnalem tibi dare licetur. et obaudiuit puer et usque ad auum suum patrem carnalem guorthigirnum perrexit et puer illi dixit: pater meus es, caput meum tonde et comam capitis mei. et ille siluit et tacuit et puero respondere noluit, sed surrexit et iratus est ualde, ut a facie sancti germani fugeret, et maledictus est et damnatus a sancto germano et omni brittonum concilio.

et postea rex ad se inuitauit magos suos, ut quid faceret ab eis interrogaret. at illi dixere: in extremis fines regni tui uade et arcem munitam inuenies, ut tu defendes; quia gens, quam suscepisti in regno tuo, inuidet tibi et te per dolum occidet et uniuersas regiones, quas amaras, occupabit cum tua uniuersa gente post mortem tuam. et postea ipse cum magis suis arcem adipisci uenit et per multas regiones multasque prouincias circumdederunt et illis non inuenientibus ad regionem, quae uocatur guined, nouissime peruenerunt; et illo lustrante in montibus hereri tandem in uno montium locum, in quo aptum erat arcem condere, adeptus est. et magi ad illum dixere: arcem in isto loco fac, quia tutissima a barbaris gentibus in aeternum erit. et ipse artifices congregauit, id est lapidicinos, et ligna et lapides congregauit et cum esset congregata omnis materia, in una nocte ablata est materia. et tribus uicibus iussit congregari et nusquam comparuit. et magos arcessiuit et illos percunctatus est, quae esset haec causa malitiae et quid hoc euenerit. at illi responderunt: nisi infantem sine patre inuenies et occidetur ille et arx a sanguine suo aspergatur, numquam aedificabitur in aeternum.

et ipse legatos ex consilio magorum per uniuersam brittanniam misit, utrum infantem sine patre inuenirent. et lustrando omnes prouincias regionesque plurimas uenere ad campum elleti, qui est in regione, quae uocatur gleguissing, et pilae ludum faciebant pueri. et ecce duo inter se litigabant, et dixit alter alteri: o homo sine patre, bonum non habebis. at illi de puero ad pueros diligenter percunctabantur, et cunctantes matrem, si patrem haberet. illa negauit et dixit: nescio quomodo in utero meo conceptus est, sed unum scio, quia uirum non cognoui umquam, et iurauit illis patrem non habere.

et illi eum secum duxere usque ad guorthigirnum regem et eum insinuauerunt regi. et in crastino conuentio facta est, ut puer interficeretur. et puer ad regem dixit: cur uiri tui me ad te detulerunt? cui rex ait: ut interficiaris et sanguis tuus circa arcem istam aspergetur, ut possit aedificari. respondit puer regi: quis tibi monstrauit? et rex: magi mei mihi dixere. et puer dixit: ad me uocentur. et inuitati sunt magi et puer illis dixit: quis reuelauit uobis, ut ista arx a sanguine meo aspergeretur? et nisi aspergeretur a sanguine meo, in aeternum non aedificabitur? sed hoc ut cognoscat is, quis mihi de me palam fecit? iterum puer dixit, modo tibi, o rex, elucubrabo et in ueritate tibi omnia satagam; sed magos tuos percunctor: quid in pauimento istius loci est? placet mihi, ut ostendant tibi, quid sub pauimento habetur. at illi dixere: nescimus. et ille dixit: comperior: stagnum in medio pauimenti est; uenite et fodite et sic inuenietis. uenerunt et foderunt, et ruit. et puer ad magos dixit: proferte mihi, quid est in stagno? et siluerunt et non potuerunt reuelare illi. et ille dixit illis: ego uobis reuelabo; duo uasa sunt et sic inuenietis. uenerunt et uiderunt sic. et puer ad magos dixit: quid in uasis conclusis habetur? at ipsi siluerunt et non potuerunt reuelari illi. at ille asseruit: in medio eorum tentorium est, separate ea et sic inuenietis. et rex separari iussit et sic inuentum est tentorium complicatum, sicut dixerat. et iterum interrogauit magos eius: quid in medio tentorii est? et iam nunc narrate, et non potuerunt scire. at ille reuelauit: duo uermes in eo sunt, unus albus et unus rufus; tentorium expandite. et extenderunt et due uermes dormientes inuenti sunt. et dixit puer: expectate et considerate quid facient uermes; et coeperunt uermes, ut alter alterum expelleret, alius autem scapulas suas ponebat, ut eum usque ad dimidium tentorii expelleret, et sic faciebant tribus uicibus: tamen tandem infirmior uidebatur uermis rufus et postea fortior albo fuit et extra finem tentorii expulit; tunc alter alterum secutus trans stagnum est et in tentorium euanuit. et puer ad magos refert: quid significat mirabile hoc signum, quod factum est in tentorio? et illi proferunt: nescimus. et puer respondit: en reuelatum est mihi hoc mysterium et ego uobis propalabo. regni tui figura tentorium est; duo uermes duo dracones sunt; uermis rufus draco tuus est et stagnum figura huius mundi est. at ille albus draco illius gentis, quae occupauit gentes et regiones plurimas in brittannia, et paene a mari usque ad mare tenebunt, et postea gens nostra surget, et gentem anglorum trans mare uiriliter deiciet. tu tamen de ista arce uade, quia eam aedificare non potes, et multas prouincias circumi, ut arcem tutam inuenias, et ego hic manebo.

et rex adolescentem dixit: quo nomine uocaris? ille respondit: ambrosius uocor, id est, embreis guletic ipse uidebatur. et rex dixit: de qua progenie ortus es? at ille: unus est pater meus de consulibus romanicae gentis. et arcem dedit illi cum omnibus regnis occidentalis plagae brittanniae et ipse cum magis suis ad sinistralem plagam peruenit et usque ad regionem, qua uocatur guunnessi, adfuit et urbem ibi, quae uocatur suo nomine cair guorthigirn, aedificauit.